Znaki kardynalne

Powietrze zalegające nad powierzchnią ziemi naciska na nią swym ciężarem. Nacisk ten definiujemy jako ciśnienie atmosferyczne. Wartość ciśnienia oznacza z jaką siłą powietrze naciska na jednostkę powierzchni Ziemi.

Jednostką ciśnienia jest 1 Paskal [Pa], co oznacza że siła 1 niutona naciska na 1 metr kwadratowy powierzchni.

W meteorologii dla uproszczenia przyjętą jednostką jest hektopaskal [hPa]

1hPa = 100 Pa

Niektóre starsze ciśnieniomierze wyskalowane są w milimetrach słupa  rtęci [mm Hg], można wówczas do przeliczenia użyć następujących wzorów:

1 [mm Hg] = 1,33 [hPa]

1 [hPa] = 0,75 [mm Hg]

Jako normalne ciśnienie atmosferyczne przyjmuje się wartość 1013,25 hPa.   Ale czy ciśnienie powietrza może być wszędzie takie samo? Otóż nie! Cieplejsze powietrze jest lżejsze i łatwiej unosi się ku górze, zatem będzie ono słabiej naciskać na powierzchnię ziemii. W miejscu tym ciśnienie będzie niższe i miejsce takie nazywane jest niżem barycznym, na mapach pogodowych oznacza się literą N (na mapach anglojęzycznych L). Analogicznie zimne powietrze ma tendencję do osiadania w dół.  Ciężar zimnego powietrza jest większy, zatem i ciśnienie atmosferyczne wyższe. Obszar taki nazywamy wyżem barycznym i oznaczamy literą W (na mapach anglojęzycznych H). Te różnice ciśnień pomiędzy poszczególnymi obszarami na Ziemi są dla nas żeglarzy bardzo istotne, gdyż właśnie wskutek wyrównywania się różnicy ciśnień pomiędzy różnymi obszarami powstaje ruch powietrza, czyli wiatr, który jest skierowany zawsze w kierunku ośrodka o niższym ciśnieniu.

 Na powyższej ilustracji strzałkami zaznaczono kierunek wiatru wiejącego pomiędzy wyżem a niżem. 
Podczas opisu rzeczywistej sytuacji barycznej nad obszarami geograficznymi oprócz podstawowych układów barycznych czyli wyżów i niżów stosuje się inne określenia takie jak:
zatoka niżowa – obszar obniżonego ciśnienia wciskający się pomiędzy układy o wyższym ciścieniu
klin wyżowy – podłużny obszar podwyższonego ciśnienia rozdielający ośrodki o ciśnieniu niższym
siodło – obszar nieznacznie obniżonego cisnienia pomiędzy dwoma wyżami Poniższa ilustracja przedstawia rzeczywistą sytuację baryczną nad obszarem Europy

 Skala Beauforta służy do opisu siły wiatru w zależności od objawów wywoływanych przez wiatr na lądzie i wodzie.

Objawy wywoływane na wodzie zależą jednak od wielkości akwenu i miejsca obserwacji.

Używane w komunikatach meteorologicznych ostrzeżenia oznaczają:

– OSTRZEŻENIE PRZED SILNYM WIATREM – wiatr może osiągać 7 B

– OSTRZEŻENIE PRZED SZTORMEM – wiatr może osiągnąć lub przekroczyć 8 B 

St. B	Nazwa wiatru	V (m/s)	Objawy na wodzie	Objawy na lądzie
0	Cisza	0 – 0,2	tafla lustrzana	zupełna cisza
1	Powiew	0,3 – 1,5	zmarszczki	dym unosi się prostopadle
2	Słaby wiatr	1,6 – 3,3	drobne fale	odczuwalny  powiew
3	Łagodny wiatr	3,4 – 5,4	drobne fale	poruszanie się  liści
4	Umiarkowany	5,5 – 7,9	plusk, pianka	poruszanie się gałązek
5	Świeży wiatr	8,0 – 10,7	gęste grzebienie	poruszają się  większe gałęzie
6	Silny wiatr	10,8 – 13,8	grzywacze	poruszają się grube gałęzie
7	Bardzo silny wiatr	13,9 – 17,1	pasmo pian	poruszają się cienkie pnie
8	Sztorm	17,2 – 20,7	wysokie długie fale	wiatr wygina pnie
9	Silny sztorm	20,8 – 24,4	gęstsze fale (j.w.)	wiatr unosi drobne przedmioty
10	Bardzo silny sztorm	24,5 – 28,4	biała piana	wiatr łamie gałęzie
11	Gwałtowny sztorm	28,5 – 32,6	pył wodny	wiatr łamie pnie drzew
12	Huragan	33,0 i więcej	kipiel wodny	wiatr niszczy budynki

Przewidywanie pogody umożliwia znajomość informacji meteorologicznych uzyskanych zarówno z komunikatów, jak i na podstawie własnych obserwacji. Na podstawie własnych obserwacji zjawisk meteorologicznych można często przewidzieć charakter pogody, a nawet zbliżanie się niebezpiecznych zjawisk.

Zjawiska zwiastujące dobrą pogodę

    – czysty i jasny widnokrąg podczas wschodu słońca.

    – purpurowy lub różowy zachód słońca.

    – czerwony zachód słońca.

    – mgła opadająca nad ranem 

    – obfita rosa rano i wieczorem 

    – zanikanie pod wieczór chmur kłębiastych. 

      – niezbyt intensywne świecenie gwiazd 

    – wiatr tężejący w południe a cichnący nad ranem i wieczorem

      – wyraźne bryzy 

    – unoszenie się dymu pionowo lub ukośnie ku górze 

    – występowanie tęczy w godzinach popołudniowych 

    – wiatry z kierunków wschodnich i północno -wschodnich

    – utrzymywanie się lub nawet podnoszenie ciśnienia

Zjawiska wskazujące pogorszenie pogody.

      – krwistoczerwony wschód słońca

    – brunatnożółty zachód słońca bez chmur lub za ławicą chmur

    – halo (pierścień) wokół słońca lub księżyca 

    – silne świecenie gwiazd 

    – wzrost siły wiatru bod wieczór i w nocy 

    – mgła podnosząca się i tworząca obłoki

    – dym ścielący się po wodzie przy bezwietrznej pogodzie 

    – wiatr z kierunków południowych skręcający na zachodni 

    – nisko latające ptaki ( np. jaskółki ) 

Silne wiatry zapowiada 

      – ciemno niebieskie niebo

    – silne świecenie gwiazd, zwłaszcza nad ranem 

    – czerwona barwa tarczy wschodzącego księzyca

    – wzrost siły wiatru po ustaniu opadu

    – bardzo szybki spadek ciśnienia

    – krwistoczerwony zachód słońca przy czystym powietrzu i pojedyncze chmury obramowane czerwienią. 

Chmury są zbudowane z kropel wody lub kryształków lodu zawieszonych w powietrzu.

W zależności od budowy można podzielić je na:

    – pierzaste

    – kłębiaste 

    – warstwowe 

W zależności od wysokości na jakiej się znajdują można podzielić je na: 

    – chmury piętra wysokiego 8 – 18 km

    – chmury średnie 2 – 8 km

    – chmury niskie poniżej 2 km

   – chmury o budowie pionowej 0,5 – 6 km

Na podstawie obserwacji chmur można przewidywać zmiany pogody i występowanie innych zjawisk atmosferycznych.

Poniżej zestawiono najważniejsze rodzaje chmur 

Nazwa	opis	zdjęcie
chmury wysokie
cirrus	Chmury w kształcie delkatnych białych  włókien zbudowane wyłącznie z krzyształków lodu. Nieraz układają się w pasma, nie dają opadów. Odpowiadają za żółtą lub różową barwę nieba o zachodzie słońca
cirrocumulus	Cienka biała ławica drobnych chmur reozmieszczonych regularnie. Są na tyle cienkie, że nie zasłaniają słońca czy księżyca. Składają się głównie z kryształków lodu z możliwą domieszką kropel przechłodzonej wody. Nie dają opadów
cirrostratus	Mają postać przejrzystej białej zasłony o mglistym wyglądzie. Nie zasłaniają całkowicie słońca lub księżyca, ale powodują zjawisko „halo”. Zbudowane są głównie z kryształków lodu. Nie dają opadów. Podobnie jak cirrusy zmieniają barwę nieba o zachodzie słońca. Jeżeli nadchodzą po cirrusach mogą być oznaką zbliżania się frontu ciepłego
chmury średnie
altostratus	Szarawa, rozległa jednolita warstwa chmur przykrywająca całkowicie lub częściowo niebo.Niekiedy składa się z kilku warstw na różnych poziomach. Słońce może prześwitywać przez chmurę jak przez matowe szkło. Może dawać niezbyt intensywne opady deszczu lub śniegu o charakterze ciągłym. Składa się głównie z kropel wody i płatków śniegu
altocumulus	Mają postać białych lub szarawych ławic chmur rzucających cienie. Stopień przenikania światła zależy od grubości tych chmur. Zbudowane są prawie wyłącznie z kropel wody, jedynie przy bardzo niskich temperaturach mogą zawierać kryształki lodu. Mogą dawać słabe przelotne opady.
chmury niskie
nimbostratus	Szara, ciemna rozmyta warstwa chmur, gruba – całkowicie przesłania Słońce. Składa się z kropel wody (w niskich temperaturach płatków śniegu). Podstawa nimbostratusa jest silnie postrzępiona i nieregularna. Daje intensywne opady deszczu lub śniegu o charakterze ciągłym.
stratocumulus	Szare lub białawe chmury, niekiedy łączące się w ławice złożone z zaokrąglonych brył. Częst układają się w pasy pomiędzy którymi widać czyste niebo. Może dawać słaby opad deszczu lub śniegu. Słońce widoczne tylko w przerwach pomiędzy chmurami.
stratus	Mglista, szara jednostajna warstwa (nieraz postrzępiona), której podstawa jest tak niska, że zasłania wierzchołki wzgórz i wysokie budowle. W zależności od grubości może być jasnoszara i prawie przezroczysta lub ciemna. Składa się na ogół z małych kropel wody. Daje opady mżawki
chmury o budowie pionowej
cumulus	Oddzielne gęste chmury o wyraźnych kłębiastych zarysach. Niekiedy mogą być silnie wypiętrzone. Często układają się w szeregi równolegle do wiatru. Chmury składają się z kropelek wody, a w wyższych partiach kryształków lodu. Silnie wypiętrzone cumulusy mogą dawać dość intensywne ale przelotne opady deszczu lub śniegu
cumulonimbus	Potężna i bardzo niebezpieczna chmura w kształcie góry lub wieży, górna część rozpościera się w kształcie charakterystycznego kowadła. Z chmurami tymi związane są silne szkwały, ulewne opady deszczu, śnieżyce i gradobicia. Towarzyszą im wyładowania atmosferyczne. Często występują podczas przechodzenia frontu chłodnego.

Na szlakach wodnych, podobnie jak na drogach, obowiązują przepisy określające wzajemne relacje pomiędzy różnymi jednostkami pływającymi. Precyzują one  kto w określonej sytuacji ma pierwszeństwo. Znajomość tych zasad i umiejętność stosowania ich w praktyce jest obowiązkiem każdego, kto korzysta z akwenów i pozwala uniknąć groźnych i kosztownych w skutkach kolizji. Dlatego warto w tym miejscu przypomnieć to, co każdy wodny turysta wiedzieć powinien.

Ustąpienie pierwszeństwa polega na tym, że jednostka ustępująca pierwszeństwa ma zachować się w taki sposób, aby nie zmusić jednostki posiadającej prawo drogi do zmiany kierunku lub prędkości.

Jednostka posiadająca prawo drogi ma z kolei obowiązek zachowania kierunku i prędkości i nie powinna wykonywać podczas mijania nagłych manewrów mogących wprowadzić w błąd sterników inneych jednostek.

Podstawowe zasady regulujące prawo drogi:

1. Małe statki (do 20 m długości) ustępują pierwszeństwa wszystkim innym statkom.

2. Jednostki turystyczne i sportowe (jachty) ustępują pierwszeństwa jednostkom zawodowym.

3. Jednostka wyprzedzana ma pierwszeństwo przed jednostką wyprzedzającą (niezależnie od rodzaju napędu)

4. Jednostki z napędem mechanicznym ustępują pierwszenstwa jednostkom bez napędu mechanicznego

5. Jednostki żaglowe
a) płynące różnymi halsami – jednostka płynąca prawym halsem ma pierwszeństwo przed jednostką płynącą halsem lewym

b) płynące tym samym halsem – jednostka nawietrzna ustępuje pierwszeństwa jednostce zawietrznej

6. Jednostki z napędem mechanicznym – jednostka znajdująca się z prawej burty ma pierwszeństwo (uwaga: jachty żaglowe płynące na silniku lub jednocześnie na żaglach i silniku traktowane są jako jednostki z napędem mechanicznym)

Wzory znaków obowiązujących na wodach śródlądowych określone zostały w Załączniku nr 7 do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie przepisów żeglugowych na śródlądowych drogach wodnych z dnia 28 kwietnia 2003 
(Dz.U. nr 212 poz. 2072)   

SYMBOL	OKREŚLENIE	WZÓR
ZNAKI ZAKAZU
a.1	Zakaz przejścia (znak ogólny) tablica     lub czerwone światła     lub czerwone flagi  Dwie tablice, dwa światła lub dwie flagi- jedna nad  drugą- oznacza długotrwały zakaz przejścia.
a.2	Zakaz wyprzedzania.
a.3	Zakaz wyprzedzani; dotyczy tylko zestawów.
a.4	Zakaz mijania i wyprzedzania.
a.5	Zakaz postoju (na kotwicy lub na cumach przy brzegu)
a.5.1	Zakaz postoju na szerokości określonej na znaku w metrach (od znaku)
a.6	Zakaz kotwiczenia, wleczenia kotwicy, łańcucha lub liny.
a.7	Zakaz cumowania do brzegu.
a.8	Zakaz zawracania.
a.9	Zakaz wytwarzania fali.
a.10	Zakaz przejścia poza skrajną określoną tablicami (pod mostem, przez jaz)
a.11	Zakaz przejścia – przygotować się do wejścia lub przejścia
a.12	Zakaz ruchu statków o napędzie mechanicznym
a.13	Zakaz ruchu statków używanych wyłącznie do uprawiania sportu lub rekreacji
a.14	Zakaz uprawiania narciarstwa wodnego i holowania statków powietrznych za statkiem
a.15	Zakaz ruchu statków żaglowych
a.16	Zakaz ruchu statków, które nie są o napędzie mechanicznym lub żaglowym
a.17	Zakaz pływania na desce z żaglem
a.18	Koniec strefy, w której małe statki używane wyłącznie do uprawiania sportu lub rekreacji mogły rozwijać duże prędkości
a.19	Zakaz wodowania i wyciągania statków na brzeg
a.20	Zakaz ruchu skuterów wodnych
ZNAKI NAKAZU
b.1	Nakaz ruchu w kierunku wskazanym przez znak
b.2a	Nakaz skierowania statku na tę stronę szlaku żeglownego, która leży z lewej strony burty
b.2b	Nakaz skierowania statku na tę stronę szlaku żeglownego, która leży z prawej strony burty
b.3a	Nakaz trzymania się tej strony szlaku żeglownego, która leży z lewej burty
b.3b	Nakaz trzymania się tej strony szlaku żeglownego, która leży z prawej burty
b.4a	Nakaz przejścia na tę stronę szlaku żeglownego, która leży z lewej burty
b.4b	Nakaz przejścia na tę stronę szlaku żeglownego, która leży z prawej burty
b.5	Nakaz zatrzymania statku w warunkach określonych przepisami
b.6	Nakaz nieprzekraczania prędkości podanej na znaku (w km/h)
b.7	Nakaz nadania sygnału dźwiękowego
b.8	Nakaz zachowania szczególnej ostrożności
b.9a	Nakaz zachowania szczególnej ostrożności,  wyjście na główną drogę dozwolone, gdy nie zmusi to statków na tej drodze do zmiany kursu lub prędkości
b.9b	Nakaz zachowania szczególnej ostrożności przy przecinaniu drogi głównej, które może mieć miejsce gdy nie zmusi to statków na tej drodze do zmiany kursu lub prędkości
b.10	Nakaz zmiany kursu lub prędkości przez statki idące główną drogą w sytuacji gdy z portu lub bocznej drogi wychodzą statki
b.11a	Nakaz prowadzenia nasłuchu radiotelefonicznego
b.11b	Nakaz prowadzenia nasłuchu radiotelefonicznego na wskazanym kanale
ZNAKI OGRANICZENIA
c.1	Ograniczona głębokość.
c.2	Ograniczona wysokość prześwitu nad zwierciadłem wody.
c.3	Ograniczona szerokość szlaku lub kanału żeglownego.
c.4	Inne ograniczenia ruchu żeglugowego – należy się z nimi zapoznać. Ograniczenia te mogą też być podane na białym polu znaku lub pod znakiem w formie symbolu lub napisu.
c.5	Granica szlaku żeglownego oddalona od prawego (lewego) brzegu, w metrach podanych liczba na znaku. Statki powinny przechodzić w odległości większej.
ZNAKI ZALECENIA
d.1a	Zalecanie przejścia w obydwu kierunkach.
d.1b	Zalecane przejście w jednym kierunku
d.2	Zalecane trzymanie się we wskazanym obszarze.
d.3	Zalecane przejścia w kierunku określonym strzałka lub w nocy w kierunku światła izofazowego.
ZNAKI INFORMACYJNE
e.1	Zezwolenie przejścia.
e.2	Wskazanie lini napowietrznej nad drogą wodną (liczba w prawym dolnym rogu oznacza wysokość lini napowietrznej nad poziomem najwyższej wody żeglownej)
e.3	Jaz w bliskiej odległości.
e.4a	Prom na uwięzi
e.4b	Prom przemieszczający się swobodnie
e.5	Zezwolenie na postój (na kotwicy lub na cumach przy brzegu )
e.5.1	Zezwolenie na postój na akwenie, którego szerokość w metrach jest podana na znaku, licząc od miejsca ustawienia znaku
e.5.2	Zezwolenie na postój na akwenie ograniczonym odstępami w metrach, podanymi na znaku, licząc od miejsca ustawienia znaku
e.5.3	Zezwolenie na postój, burta przy burcie, w maksymalnej liczbie podanej na znaku
e.6	Zezwolenie na postój na kotwicy i wleczenie kotwicy, łańcucha lub liny
e.7	Zezwolenie nacumowanie do brzegu
e.7.1	Miejsce postoju zarezerwowane dla załadunku i wyładunku samochodów (maksymalny dozwolony czas cumowania może być umieszczony na tablicy poniżej znaku)
e.8	Wskazanie miejsca do zawracania
e.9a	Skrzyżowanie z drogą uznaną za boczną drogę wodną w stosunku do drogi wodnej, po której idzie statek
e.9b	Połączenie z drogą uznaną za boczną drogę wodną w stosunku do drogi, po której idzie statek
e.10a	Skrzyżowanie z drogą uznaną za główną drogę wodną w stosunku do drogi, po której idzie statek
e.10b	Połączenie z drogą uznaną za główną drogę wodną w stosunku do drogi, po której idzie statek
e.11	Koniec obowiązywania zakazu lub nakazu albo ograniczenia – obowiązuje tylko w jednym kierunku ruchu żeglugowego
e.12a	Znaki sygnałowe uprzedzające – jedno lub dwa białe światła stałe, przed przeszkodą: należy się zatrzymać, jeżeli wymagają tego przepisy
e.12b	Znaki sygnałowe uprzedzające – jedno lub dwa białe światła migające, przed przeszkodą: przejście dozwolone
e.13	Miejsce poboru wody pitnej
e.14	Miejsce, w którym można korzystać z telefonu
e.15	Zezwolenie na ruch żeglugowy statków o napędzie mechnicznym
e.16	Zezwolenie na ruch żeglugowy statków używanych wyłącznie do uprawiania sportu lub rekreacji
e.17	Zezwolenie na uprawianie narciarstwa wodnego oraz holowanie statków powietrznych za statkiem
e.18	Zezwolenie na ruch statków żaglowych
e.19	Zezwolenie na ruch statków o napędzie wiosłowym
e.20	Zezwolenie na pływanie na desce z żaglem
e.21	Zezwolenie na ruch małych statków używanych wyłącznie do uprawiania sportu lub rekreacji z dużą prędkością
e.22	Zezwolenie na wodowanie i wciąganie statków na brzeg
e.23	Wskazanie kanału radiotelefonicznego, na którym można uzyskać informację nawigacyjną
e.24	Zezwolenie na ruch skuterów wodnych